Σκωτία: ἀπό τά Lowlands στά Highlands

Lowlands καί Highlands

Νά πῶ τήν ἀλήθεια εἶχα άκούσει ἱστορίες καί εἶχα δεῖ τόσα καί τόσα φιλμ καί σειρές γυρισμένες στά Highlands. Εἶχα σχεδόν ταυτίσει τούς Σκωτσέζους μέ τούς Highlanders. Δέν εἶναι, ὅμως, ἔτσι τά πράγματα.

Ἤδη ἀπό τά τέλη τοῦ 15ου ἕως τίς ἀρχές τοῦ 16ου αἰώνα, ἡ Σκωτία χωρίζεται σέ δύο εὐδιάκριτα διαφορετικές πληθυσμιακές ὁμάδες: τούς Highlanders στά βόρεια καί τά δυτικά καί τούς Lowlanders στά νότια καί τά ἀνατολικά. Φυσικά, ἡ Σκωτία εἶναι πιό περίπλοκη ἀπό αὐτό. Ὑπάρχουν τά Highlands, τά Southern Uplands, ἡ Central Plain, οἱ συνοριακές κομητεῖες καί τά νησιά. Πιό ἁπλοϊκά ὅμως, οἱ δύο πιό γνωστές περιοχές εἶναι τά Highlands, τά ὁποῖα περιλαμβάνουν μερικά ἀπό τά νησιά, καί τά Lowlands (περιλαμβάνουν τήν Κεντρική Πεδιάδα, τίς Νότιες Ὀροσειρές καί τίς Συνοριακές κομητεῖες.

Ὑπάρχουν τά Highlands, τά Southern Uplands, ἡ Central Plain, οἱ συνοριακές κομητεῖες καί τά νησιά. Πιό ἁπλοϊκά ὅμως, οἱ δύο πιό γνωστές περιοχές εἶναι τά Highlands, τά ὁποῖα περιλαμβάνουν μερικά ἀπό τά νησιά, καί τά Lowlands (περιλαμβάνουν τήν Κεντρική Πεδιάδα, τίς Νότιες Ὀροσειρές καί τίς Συνοριακές κομητεῖες. 

Τό γεγονός ὅτι τά πεδινά ὀνομάστηκαν «Ghalldachd» («τόπος τῶν ξένων» στά σκωτσέζικα γαελικά) σίγουρα ὑπονοεῖ κάτι. Οἱ Ἀγγλο-Νορμανδοί ἄρχισαν νά εἰσρέουν στή Σκωτία τόν Μεσαίωνα… καί δέν ἦταν μόνο αὐτοί. Ἡ πολιτιστική σύγκρουση δέν εἶχε να κάνει ἁπλῶς καί μόνο μέ τήν ἐθνικότητα ἤ τήν προγονική χώρα. Ἡ πολιτική καί ἀργότερα ἡ θρησκεία διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο. Ἐπίσης σημαντικό ρόλο εἶχε καί ἡ οἰκονομία, ἰδιαίτερα μετά τήν ἐκβιομηχάνιση.

Διαφορές Lowlands καί 

Ἱστορικά, οἱ δύο περιοχές διαφέρουν στά ἑξῆς:

Τρόπος ζωῆς καί οἰκονομία (ἀγροτική ἔναντι ἀστικῆς— ἄν καί ὄχι 100%). Ἡ οἰκονομία στά Highlands εἶναι κυρίως ἀγροτική ἐνῶ τά Lowlands ἐξελίχθηκαν σέ ἀστικοποιημένες πόλεις καί οἰκονομικούς κόμβους. Ἐξαιρεση ἀποτελεῖ τό Midland (γνωστή καί ὡς Central Lowlands) πού ὑπῆρξε τό πιό παραγωγικό γεωργικό κέντρο τῆς Σκωτίας. Μέ τήν ἀνακάλυψη τοῦ ἄνθρακα, ὅμως, τόν 19ο αἰώνα, ἡ περιοχή μετετράπη σέ σημαντικό βιομηχανικό κέντρο.

Μέγεθος πληθυσμοῦ: Τό μεγαλύτερο μέρος τοῦ πληθυσμοῦ τῆς Σκωτίας κατοικεῖ στά Lowlands. Ἐξάλλου, ἐκεῖ βρίσκονται και οἱ περισσότερες θέσεις ἐργασίας.

Πολιτισμός: Ἡ κουλτούρα τῶν Highlands τείνει νά εἶναι κέλτικη, φυλετική, μέ ἔντονη ἀγάπη γιά τή μουσική καί τόν ἀθλητισμό. Τά Highlands εἶναι ἡ ἕδρα τοῦ καρό, τῶν κίλτ, τῆς γκάιντας, τῶν παραδοσιακῶν χορῶν καί τῶν Ἀγώνων Highlands. Τά Lowlands τείνουν πρός μιά κουλτούρα πιό ἀγγλική.

Πολιτική (βασιλιάς καί χώρα ἔναντι πίστης στή φυλή): Βάση τῶν βασιλιάδων τῆς Σκωτίας ἔγιναν τά Lowlands, καί οἱ μονάρχες - Σκοτσέζοι καί, ἀργότερα, Βρετανοί, βρέθηκαν σέ σύγκρουση μέ τούς Highlanders. Ἡ κύρια μονάδα ἠγεσίας γιά τούς Highlanders ἦταν ἡ φυλή (clan). Ἔτσι ἦταν πιστοί στόν ἀρχηγό τῆς φυλῆς τους και ὄχι στό στέμμα. Αὐτό ἔγινε πιο φανερό ὅταν τό ἀγγλικό καί τό σκωτσέζικο στέμμα ἐνώθηκαν. Οἱ Highlanders ἀνέπτυξαν ὑψηλή αἴσθηση τῆς σκωτσέζικης ἐθνότητας, ἀνεξαρτησίας τους καί κατ' ἐπέκταση τῆς ἀντίστασης στήν κυριαρχία τοῦ Λονδίνου.

Οἱ νόμοι πού θεσπίστηκαν μετά τή Μάχη τοῦ Culloden (ἧττα τῶν Σκωτσέζων) σκοπό εἶχαν νά τερματίσουν τό σύστημα τῶν φυλῶν καί νά καταστείλουν τά σύμβολα τῆς κουλτούρας τῶν Highland, ἀπό τή χρήση τοῦ κίλτ μέχρι τή γλώσσα (σκωτσέζικα γαελικά). Αὐτά τά μέτρα,  

Highlands

καί οἱ ἐκκαθαρίσεις τῶν Highland, πού ἔγιναν ἀπό τόν 18ο αἰώνα ἕως τόν 19ο αἰώνα, ἀπείλησαν νά καταστρέψουν τόν πολιτισμό τους. Ὁ Sir Walter Scott καί ἡ βασίλισσα Victoria βοήθησαν νά σωθεῖ ἡ κουλτούρα τῶν Highlands.

Ἐθνότητα: Μιλώντας σέ γενικές γραμμές, τό DNA τῶν τυπικῶν κατοίκων τῶν Lowlands εἶναι παρόμοιο μέ ἐκεῖνο τῶν Ἄγγλων: Ἀγγλοσάξονες, Νορμανδοί καί Φριζιανοί, μέ μερικούς Δανούς και Νορβηγούς νά περιλαμβάνονται στό μεῖγμα. Οἱ Highlanders εἶναι περισσότερο Κέλτες, μέ DNA παρόμοιο μέ ἐκεῖνο τῶν Ἰρλανδῶν. Οἱ Lowlanders ἱστορικά συνήθιζαν νά παραπονιοῦνται ὅτι οἱ Highlanders ἦταν πολύ Ἰρλανδοί!

Θρησκεία: Οἱ Highlanders ἦταν καθολικοί γιά μεγάλο χρονικό διάστημα (ἕνας ἀπό τούς παράγοντες πού συνέβαλαν στήν ὑποστήριξή τους στίς ἐξεγέρσεις τῶν Ἱακωβιτῶν). Μερικοί μετεστράφησαν σέ Σκωτσέζους Ἐπισκοπικούς. Οἱ Lowlanders, μετά τή Μεταρρύθμιση, ἔγιναν κέντρο τοῦ Πρεσβυτεριανισμοῦ. Ὁ καθολικισμός εἶναι πλέον ἰσχυρότερος σέ ὁρισμένα ἀπό τά νησιά, ἀλλά ἡ θρησκεία ἔχει γίνει πιό μικτή σέ ὁλόκληρη τή Σκωτία στή σύγχρονη ἐποχή μέ σχεδόν τό 50% τοῦ πληθυσμοῦ νά ἰσχυρίζεται ὅτι δέν ἔχει θρησκευτική πίστη στήν ἀπογραφή τοῦ 2022.

Γλώσσα: Οἱ περισσότεροι Σκωτσέζοι τοῦ 21ου αἰώνα μιλοῦν τά ἀγγλικά ὡς τήν πρώτη (καί συχνά μοναδική) γλώσσα τους. Ὅμως, ξεκινώντας ἀπό τόν Μεσαίωνα, οἱ Highlanders μιλοῦσαν τή σκωτσέζικη γαελική (μέλος τῆς κέλτικης οἰκογένειας γλωσσῶν) ἐνῶ οἱ Lowlanders μιλοῦσαν σκωτσέζικα (παραλλαγή μιᾶς δυτικογερμανικῆς οἰκογένειας γλωσσῶν). Σήμερα, τά σκωτσέζικα ἀναγνωρίζονται ἐπίσημα ἀπό τήν κυβέρνηση τῆς Σκωτίας ὡς «ἐγχώρια γλώσσα». Τά σκωτσέζικα γαελικά (πού σίγουρα σχετίζονται μέ τά ἰρλανδικά), περιλαμβάνεται στή λίστα τῆς UNESCO ὡς «σίγουρα ὑπό ἐξαφάνιση». Γίνονται πλέον προσπάθειες νά ἐνθαρρυνθεῖ ἡ ἀναβίωση τῆς χρήσης τῆς γλώσσας. 

Τόν δέκατο ἔνατο αἰώνα, ὁ Sir Walter Scott ἔγραψε μερικά μυθιστορήματα καί, τό πιό σημαντικό, ἡ βασίλισσα Βικτώρια ἐρωτεύτηκε τή Σκωτία. Τά μυθιστορήματα τοῦ Scott (εἰδικά ὁ Rob Roy) ἔκαναν κουλτούρα τῶν Highland, νά φαίνεται ὄμορφη καί ρομαντική. Στά μέσα τοῦ 1800, ἡ​​ βασίλισσα Βικτώρια καί ὁ σύζυγός της, πρίγκιπας Ἀλβέρτος, ἀγόρασαν τό κάστρο Balmoral. Υἱοθέτησε τό καρό Royal Stewart ὡς ἐπίσημο σκωτζέζικο ὕφασμα τῆς βασιλικῆς οἰκογένειας. Τῆς ἄρεσαν ἐπίσης οἱ γκάιντες! 

Ἔτσι ξαφνικά τό ἔκαναν καί ὅλοι οἱ ἄλλοι καί τά σκωτσέζικα πράγματα ἔγιναν δημοφιλή. Η Victoria ἦταν trendsetter ! Βεβαίως, αὐτό πού ἦρθε στή μόδα ἦταν ἡ κουλτούρα τῶν Highlanders.

Παρεπιμπτόντως, δές τε την κινηματογραφική μεταφορά τοῦ Rob Roy, μέ τόν ἐξαιρετικό Λίαμ Νίσον. Δέν μπόρεσα νά ἀντισταθῶ στήν ὁμοιότητα τῶν φωτογραφιῶν... τῶν τοπίων, ὄχι τῶν προσώπων!

Κάστρο Stirling

Τό κάστρο Stirling ἦταν τό κλειδί γιά τό βασίλειο τῆς Σκωτίας. Κτισμένο πάνω σέ ἕναν τεράστιο ἠφαιστειακό βράχο, πάνω ἀπό τόν ποταμό Forth στό σημεῖο συνάντησης μεταξύ Lowlands καί Highlands. Μέ τήν πάροδο τῶν αἰώνων ἐξελίχθηκε σέ βασιλική κατοικία καί ἰσχυρό ὀχυρό. Κατά τή διάρκεια τῶν Πολέμων τῆς Ἀνεξαρτησίας (ἐμφύλιοι πόλεμοι μεταξύ τῶν Σκωτσέζων), καθώς καί τή σύγκρουση μεταξύ Σκωτίας καί Ἀγγλίας, τό κάστρο ἄλλαξε χέρια ὀκτώ φορές σέ 50 χρόνια. 

Σέ περιόδους εἰρήνης, οἱ σκωτσέζοι βασιλιάδες ἔρχονταν στό Stirling γιά νά ἀπολαύσουν τίς ἀνέσεις του καί τό κυνήγι. Ἐπιπλέον ἔγινε τό σκηνικό διαβόητων πράξεων, ὅπως ὁ φόνος τοῦ κόμη τοῦ Ντάγκλας ἀπό τόν Ἰάκωβο Β'. Ἐδῶ, ἐπίσης, ἔζησαν τά παιδικά τους χρόνια μερικά ἀπό τά πιό διάσημα πρόσωπα τῆς ἱστορίας τῆς Σκωτίας καί τῆς Βρετανίας, ὅπως ἡ Mary Queen of Scots καί ὁ James VI καί ὁ I. Ἀπό τότε πού ἔφυγε καί τελευταῖος στρατιώτης, ἔγιναν μεγάλα ἔργα γιά νά ἐπιστρέψουν τά κύρια κτίρια στήν ἀρχική τους μεγαλοπρέπεια.