Σικελία: τό πολύπαθο Παλέρμο
Ἡ μεταμεσονύκτια πτήση μας ἀπό τή Σαντορίνη στό Παλέρμο εἶναι γεμάτη χαρούμενους Ἰταλούς πού γυρνοῦν ἐνθουσιασμένοι ἀπό τίς καλοκαιρινές διακοπές τους στό ἑλληνικό νησί. Πολύ γρήγορα κοιμήθηκαν, ὅπως κι ἐμεῖς ἄλλωστε. Φθάνοντας στό Παλέρμο ἡ νύχτα εἶναι ζεστή καί ὑγρή. Τό κατάλυμά μας, ἕνα διαμέρισμα στό Palazzo Rainoldi (παλάτι δέν τό λές!) εἶναι συμπαθέστατο καί ἀποδεικνύεται ἐξαιρετικά βολικό γιά τίς βόλτες μας.
Παλέρμο
Τό Παλέρμο ἱδρύθηκε ἀπό τούς Φοίνικες τῆς Καρχηδόνας, τήν 8η χιλιετία π.Χ., σέ μιά εὔφορη κοιλάδα στούς πρόποδες τοῦ βουνοῦ Πελεγκρίνο μέ τό ὀνομα «Ζίζ». Οἱ Ἕλληνες ἵδρυσαν νέες ἀποικίες ἀργότερα στήν περιοχή ὀνομάζοντας τήν πόλη «Πάνορμος», «Μεγάλο Λιμάνι». Ἔκτοτε, τό πολύπαθο Παλέρμο γνώρισε Ρωμαίους, Ἄραβες καί Νορμανδούς κατακτητές. Οἱ Ἄραβες ἦταν ἐκεῖνοι πού ἄλλαξαν τό ὄνομα τῆς πόλης στό σημερινό. Ἡ μακραίωνη ἱστορία του ἀντανακλᾶται στὰ μνημεῖα ποὺ ἔχουν διασωθεῖ.
Περπατήσαμε πολύ. Εἶναι μιά ἥσυχη πόλη, μέ πολύβουα σημεῖα, καί χαμογελαστούς ἀνθρώπους.
Πρώτη ἐπίσκεψη στό Μουσεῖο Μαριονέτας. Εἶναι νωρίς ἀκόμα το πρωί καί μᾶλλον εἴμαστε οἱ πρώτοι ἐπισκέπτες τῆς ἡμέρας. Δὲν μᾶς ἔνθουσίασε τόσο, ὅσο ἐκεῖνο τῆς Λισσαβώνας, ἀλλά ἀξίζει ἡ ἐπίσκεψη. Ἔχει μιά συλλογή μέ μαριονέττες ἀπ΄ ὅλο τόν κόσμο καί φυσικά τίς σιτσιαλιάνικες μαριονέτες.
Πήραμε τή Vitorio Emmanuele γιά νά ἐπισκεφθοῦμε τή Vucceria, τήν ἀγορά τῆς πόλης. Πολύχρωμη καί φασαριόζικη!
Περπατώντας, περπατώντας, μέσα στό λιοπύρι, φθάσαμε στό Theatro Massimo. Ἐντυπωσιακό κτίριο πού δεσπόζει στήν περιοχή. Ψάχνοντας γιὰ τὴν Opera dei Puppi, χαζέψαμε ἕνα μαγαζάκι με ξύλινα διακοσμητικά. Προσπαθώντας νά διαλέξουμε ἀναμνηστικά, ὁ νεαρός ὑπάλληλος μᾶς μίλησε ἑλληνικά... Ἦταν Ἕλληνας φοιτητής, φαρμακευτικῆς μάλιστα, πού ζοῦσε ἤδη 10 χρόνια στό Παλέρμο. Εἶχε καθυστερήσει κάπως τό πτυχίο. Ἀμέσως προσφέρθηκε νά κεράσει καφέ, παρά τά πειράγματα τοῦ ἀφεντικοῦ γιά τό πῶς χαίρεται κάθε φορά πού συναντᾶ ἕλληνες. Λαλίστατος καί χαρούμενος, μᾶς ἔδωσε μιά εἰκόνα τῆς καθημερινότητας τῆς πόλης ἀλλά καί ὅσων ἔπρεπε νὰ ἐπισκεφθοῦμε.
Τόν ἀφήσαμε, γιά νά προλάβουμε νά δοῦμε κάποια ἀπ' αὐτά, πού ἔτσι κι ἀλλιῶς ἦταν στή λίστα μας. Πρώτη στάση στόν Καθεδρικό Ναό τῆς πολης καί στή συνέχεια ἐπίσκεψη στό Κάστρο τῶν Νορμανδῶν. Ὄντως ἀξίζει. Ἕνα καλοδιατηρημένο palazzo, μέ μία ἔκθεση σύγχρονης ζωγραφικῆς καί κυρίως τήν Capella Palatina, ἕνα ἀριστούργημα! Ἴσως ἀπό τά πιό καλοδιατηρημένα βυζαντινά ψηφιδωτά πού ἔχω δεῖ.
Ξανά ποδαρόδρομος μέσα στό λιοπύρι- κι ὕστερα ἀποροῦμε μέ τούς τουρίστες στήν Ἑλλάδα πού τρέχουν πέρα δῶθε μεσημεριάτικα! Τό βράδυ μετά ἀπό τή βόλτα μας στή Via Marquede- καθιερωμένη βολταρία τῆς πόλης, μέ μαγαζιά καί πλανόδιους πωλητές- φάγαμε ἀπίθανη πίτσα καί κοιμηθήκαμε ἀπόλυτα ἱκανοποιημένες.
Κόζα Νόστρα
Ἡ νεώτερη ἱστορία τοῦ Παλέρμο στιγματίζεται ἀπό τή μαφία. Στὴ διάλεκτο τοῦ Παλέρμο, τό ἐπίθετο «μαφιόζο» σήμαινε κάποτε «ὄμορφος», «τολμηρός», «ἄνθρωπος μέ αὐτοπεποίθηση». Ἡ σύνδεση τῆς λέξης «μαφιόζος» μέ τήν ἐγκληματικότητα ὀφείλεται σέ μεγάλο βαθμό σὲ ἕνα πολύ ἐπιτυχημένο θεατρικό ἔργο, τό «I mafiusi di la Vicaria», πού γράφτηκε στή σικελική διάλεκτο καί πρωτο-παρουσιάσθηκε στό κοινό τό 1863. Οἱ «μαφιοῦζοι» εἶναι μιά συμμορία φυλακισμένων μέ συνήθειες οἱ ὁποῖες ἐκ τῶν ὑστέρων φαντάζουν... ἐξαιρετικά οἰκεῖες!
Στὴ Σικελία ἡ μαφία ἔχει τό δκό της ὄνομα, «Cosa Nostra» (Κόζα Νόστρα), πού μεταφορικά σημαίνει «δικό μας πράγμα» καί κυριολεκτικά «ὁ κόσμος μας», ἡ «παράδοσή μας», οἱ «ἀξίες μας». Ἡ Κόζα Νόστρα ἦταν ἡ πρώτη καί πιὸ ἰσχυρή ὀργάνωση μαφιόζων στὴν Ἰταλία. Δημιουργήθηκε τό δεύτερο μισό τοῦ 1800, στή Δυτική Σικελία καί ἀπέκτησε δύναμη λόγῳ τῆς ἔλλειψης ἐμπιστοσύνης τῶν Σικελῶν πρός τό κράτος, τό ὁποῖο αἰσθάνονταν γιά μεγάλο χρονικό διάστημα ὡς ξένο, λόγῳ τῶν ἀναρίθμητων εἰσβολέων στὸ νησί, μέ τό πέρασμα τῶν αἰώνων. Ἡ Μαφία μετατράπηκε σταδιακά σέ ἕνα εἶδος ἐναλλακτικῆς λύσης ἔναντι τοῦ κράτους ἤ καλύτερα ἑνός κράτους μέσα στό κράτος, μέ τούς δικούς του νόμους καί τή δική του ἰσχύ.
Ἡ δύναμη τῆς Σικελικῆς Μαφίας ἐξασθένισε τά τελευταῖα 20 χρόνια. Εἶναι ἀκόμα ζωντανή καί ἀκμαία, θεωρεῖται ἐπικίνδυνη, ἀλλά τά περισσότερα ἀπό τά πιό ἐπικίνδυνα μέλη της βρίσκονται στή φυλακή. Δέν ἰσχύει τό ἴδιο καί γιά τήν Καμόρα, εἰδικά γιά τή Ντραγκέτα, τἠ Μαφία τῆς Καλαβρίας πού παραμένει πολύ ἰσχυρή καί πλούσια, διαθέτοντας μέχρι σήμερα ἰσχυρές ρίζες στἠ Βόρεια Ιταλία. Πάντως ὅσον ἀφορᾶ στή Σικελική Μαφία, ἡ κοινή αἴσθηση εἶναι ὅτι ἐπέστρεψε στὶς ἱστορικές ρίζες της, μέ ὑπόγειες καί ἀθόρυβες κινήσεις.
Τὴν ἑπόμενη μέρα, ἐπισκεφθήκαμε τή Martorana, πού ἦταν διπλά στό σπίτι μας κυριολεκτικά. Ὑπέροχη ἐκκλησία μέ ἐξαιρετικά ψηφιδωτά. Καφές καί τό πρῶτο γλυκαντικό τῆς ἡμέρας, κρουασάν μέ κρέμα pistachio.
Παραλάβαμε τό αὐτοκίνητο πού εἴχαμε νοικιάσει, ἀφοῦ καταφέραμε να βροῦμε τόν σωστό σιδηροδρομικό σταθμό - βλέπετε ἔχει δύο τό Παλέρμο καί ἐμεῖς ψάχναμε τό αὐτοκίνητό μας στό λάθος. Ξεκινήσαμε γιά τό Monreale καί φυσικά μπερδευτήκαμε στούς δρόμους. Ἔμ δέν είχαμε τήν ἀπαραίτητη τεχνολογία τοῦ GPS, παρά μόνον τούς κλασικούς χάρτες. Ἄλλη ἀπογοήτευση ἐκεῖ! Τό Monreale εἶχε κλείσει γιά τό μεσημέρι καί θά ἔπρεπε νά περιμένουμε ἀρκετά. Φαίνεται ὅτι τό μεσημεριανό διάλειμμα εἶναι κανόνας στήν περιοχή- καί καλά κάνουν οἱ ἄνθρωποι.
Ἀναχωροῦμε ἀπό τό Παλέρμο, μέ τήν ὑπόσχεση - στόν ἑαυτό μας- ὅτι θά ξανάρθουμε!
Ἡ ἐπίσκεψη στό Παλέρμο ἦταν μέρος ἑνός δεκαήμερου ὁδοιπορικοῦ στήν Κάτω Ἰταλία καί τή Σικελία στά τέλη Αὐγούστου τοῦ 2017, ἀπό τήν γράφουσα καί τήν κόρη της! Ὅλες οἱ φωτογραφίες εἶναι δικές μας.