Monsanto, Πορτογαλία
Ἐπισκεφθήκαμε τό Monsanto ἕνα συνεφιασμένο, ὀμιχλῶδες πρωινό τοῦ Ἀπριλίου. Δέν περιμέναμε αὐτό πού ἀντικρίσαμε. Δέν τό εἴχαμε ψάξει πρίν, μιᾶς καί ἡ ἐπίσκεψη ἐκεῖ δέν ἦταν παρά μιά "λοξοδρόμηση" στό πρόγραμμα τῆς ἡμέρας.
Ἡ πυκνή ομίχλη μᾶς ἐμπόδισε νά ἀφιερώσουμε τό πρωινό μας στόν ὀρεινό ὄγκο τῆς Serra Da Estrela, ὅπως εἴχαμε σχεδιάσει. Δημιουργεῖ μυστήριο ἡ ὀμίχλη, δέν λέω!
Tό πρῶτο πού μαθαίνει κανείς γιά τό Monsanto εἶναι ὅτι τό 1938 ἀνεκηρύχθη τό «πλεόν πορτογαλικό χωριό στήν Πορτογαλία». Εἶναι ἐπίσης ἕνα ἀπό τά δώδεκα, ἐπισήμως ἀναγνωρισθέντα, Ἱστορικά Χωριά τῆς Πορτογαλίας, τά περισσότερα ἐκ τῶν ὁποίων εἶχαν καθοριστικό ρόλο στήν ὑπεράσπιση τῆς χώρας ἀπό διάφορους εἰσβολεῖς κατά τή διάρκεια τῶν αἰώνων. Παρ' ὅλα αὐτά, ἐκ πρώτης ὄψεως, δέν μοιάζει καί ἰδιαίτερα ἀντιπροσωπευτικό τῆς χώρας. Σίγουρα τά περισσότερα πορτογαλικά χωριά δέν στριμώχνονται ἀνάμεσα σέ γιγάντιους ὀγκόλιθους. Τά στενά δρομάκια του ἀνεβαίνουν σέ ἀπόκρημνο ύψος, ἀνάμεσα σέ σπίτια μέ κεραμοσκεπές, γεμάτα ἀπό βρύα.
Ἐνῶ ἡ ὀρεινή πόλη φαίνεται λίγο ἀνορθόδοξη, εἶναι στήν πραγματικότητα μιά μοναδική ἐκδοχή τῆς κλασικῆς πορτογαλικῆς ἀρχιτεκτονικῆς. Περπατώντας στούς λιθόστρωτους δρόμους, σύντομα γίνεται φανερό ὅτι τό Monsanto εἶναι ἕνας μικρόκοσμος τῆς Πορτογαλίας. Μεσαιωνικό καί ρομαντικό ταυτοχρόνως, ἐνσωματώνει καί τό πορτογαλικό στύλ Manueline σέ μιά σειρά ἀπό κτίρια καί μιά ἐκκλησία.
Ἡ ἱστορία τοῦ Monsanto
Ἡ ἀνθρώπινη παρουσία στό Monsanto χρονολογεῖται ήδη ἀπό τήν Παλαιολιθική Ἐποχή. Παρ' ὅλο πού τό χωριό εἶναι δομικά μεσαιωνικό ἡ προέλευσή του ἀνάγεται στά «πέτρινα χρόνια». Ἀργότερα κατοικήθηκε ἀπό Ρωμαίους, Βησιγότθους καί Ἄραβες. Ἡ μουσουλμανική κυριαρχία τοῦ Monsanto διήρκεσε μέχρι τό 1165, ὅταν ο βασιλιάς Afonso Henriques νίκησε τούς Ἄραβες καί δώρισε τό Monsanto καί τά γύρω ἐδάφη στό Τάγμα τῶν Ναϊτῶν Ἰπποτῶν, μέ τήν ὑποχρέωση νά τό ἀνακατασκευάσουν καί νά τό ὑπερασπισθοῦν. Τότε ἦταν πού ἔγινε ἕνα ἀπό τά σημαντικότερα σημεῖα θρησκευτικῆς λατρείας τῆς περιοχῆς.
Κατά τόν 12 αἰώνα, λοιπόν, τό κάστρο τοῦ Monsanto καί τό χωριό ἀποκαταστάθηκαν καί χρησιμοποιήθηκαν ὡς στρατηγική ἀμυντική βάση ἐναντίον τοῦ βασιλείου τοῦ Λεόν.
Στό μεγαλύτερο μέρος τῆς Εὐρώπης, ἡ μεσαιωνική περίοδος ἔληξε γύρω στόν δέκατο τέταρτο αἰώνα, τήν ἐποχή πού ὁ Giotto εἰσήγαγε τήν προοπτική στήν τέχνη τῆς προ-ἀναγεννησιακῆς Ἰταλίας. Ὡστόσο, γιά τόν δῆμο Monsanto τοῦ δωδέκατου αἰώνα στήν Πορτογαλία, ὁ μεσαίωνας μόλις πού ξεκινοῦσε. Ἡ ἔλλειψη προμηθειῶν καί ζωτικοῦ χώρου ἀνάγκασε ὅσους ζοῦσαν στή σκιά τοῦ βουνοῦ νά συγχωνευθοῦν μαζί του, σχηματίζοντας ἕνα ἀπό τά πιό ἐνδιαφέροντα χωριά στόν κόσμο.
Στήν ἐπαρχία Idanha-a-Nova οἱ κάτοικοι τοῦ Monsanto ζοῦν μέσα, κάτω, δίπλα καί ἀνάμεσα στούς τεράστιους ὀγκόλιθους πού διαμόρφωσαν τό χωριό. Βρίσκεται κοντἀ στά ἱσπανικά σύνορα καί ξεπροβάλλει ξαφινικά ἀπό τήν πεδιάδα, σέ ὑψόμετρο πού φθάνει τά 758 μέτρα στο ὑψηλότερο σημεῖο του. Αὐτό τό ὀρεινό χωριό ἔχει ἀναπτυχθεῖ ἀπό τή μεσαιωνική ἵδρυσή του, διατηρώντας στενά τίς πρώιμες παραδόσεις του, συγχωνευόμενο μέ τήν ἴδια τήν οὐσία τῆς ἵδρυσής του - τόν βράχο τοῦ Monsanto.
Ἔχει χαρακτηρισθεῖ «γεωπάρκο» ἀπό τήν UNESCO γιά τήν ἰδιομορφία του. Οἱ κάτοικοι ἀναγκάστηκαν νά κατεργασθοῦν τούς γρανιτένιους βράχους, πού προεξέχουν ἀπό τό βουνό, προσαρμόζοντας τή μεσαιωνική δομή τοῦ χωριοῦ τους, ὥστε νά ταιριάξει μὲ τά ἀπειλητικά, ἄκαμπτα ὄπλα τοῦ βουνοῦ. Oἱ πεσμένοι ὀγκόλιθοι καθόρισαν τούς τοίχους τῶν σπιτῶν καί τούς δρόμους.
Τό Monsanto παραμένει σχδόν ἀπαράλλαχτο καί σήμερα. Δέν ὑπάρχουν αὐτοκίνητα, λεωφορεῖα κλ.π. μέσα στό χωριό καί γιά τίς ἀπαραίτητες μεταφορές νἄναι καλά τά γαϊδούρια. Κτισμένο στήν κορυφή ἑνός βουνοῦ, ἔχει ἀπότομη κλίση. Οἱ κάτοικοι, δέν ἐπιχείρησαν νά ἀναδιαρθρώσουν τήν κοινότητά τους, χρησιμοποιώντας γιά τά σπίτια τους τοῦβλα καί κονίαμα ἀντί ὀγκόλιθων... ἐξοπλισμένων μέ πόρτες καί κόκκινων κεραμοσκεπῶν. Συνεχίζουν νά ζοῦν ἀνάμεσα στίς ρωγμές τῶν βράχων. Ἡ ἔλλειψη σύγχρονων ἀνέσεων δέν φαίνεται νά τούς ἀποτρέπει... ἀκόμα.
Καθ' ὅλη τή διάρκεια δημιουργίας, ἐπέκτασης καί ζωῆς αὐτοῦ τοῦ ἐντυπωσιακοῦ, φιλικοῦ πρός τό βράχο, χωριοῦ, ἕνα εἶναι τό βασικό χαρακτηριστικό: στωικότητα. Ἐνῶ τό τοπίο ἄλλαζε γύρω, ἐνῶ οἱ κατακτητές ἔρχονταν καί παρέρχονταν, οἱ πολιτικές καί κοινωνικές συνθῆκες μεταβάλλονταν, τό ὀρεινό χωριό ἦταν σχετικά σταθερό. Εὐδοκιμοῦσε ἐνσωματωμένο στά θεμέλια τοῦ βουνοῦ, παρακολουθώντας σιωπηλά τίς θρησκευτικές καί πολιτικές διαμάχες καί ἐξακολουθεῖ νά εἶναι ὁ στωϊκός κηδεμόνας τῶν συνόρων Πορτογαλίας-Ἱσπανίας.
Ἀποχαιρετήσαμε τό Monsanto, ἀφοῦ πρῶτα πιάσαμε φιλίες μέ κάποιους ἀπό τούς κατοίκους του!
Ἡ ἐπίσκεψη στό Μονσάντο ἦταν μέρος ἑνός τετραήμερου
ὁδοιπορικοῦ στήν Κεντρική Πορτογαλία τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 2015, ἀπό τή γράφουσα καί τήν
κόρη της!
https://www.ancient-origins.net/ancient-places-europe/monsanto-thriving-medieval-town-built-around-giant-boulders-009518