Segura

Ἀφήνοντας πίσω μας τόν Ἀτλαντικό καί τά κοσμοπολίτικα χωριά, συναντᾶμε ἕναν ἄλλο κόσμο. Ἠσυχία, γαλήνη και μικρά μεσαιωνικά χωριά, ὅπου ἡ ζωή συνεχίζεται χωρίς νά τήν ἔχει ἀγγίξει ὁ χρόνος.

Μία ἀπό τίς στάσεις μας ἦταν ἡ Segura. Στο παρελθόν ἦταν ἕνας ἀπό τούς κύριους ἐμπορικούς δρόμους μεταξύ τῆς Καστίλλης καί τῆς ἀκτῆς. Σήμερα ἡ Segura ἔχει ἀνακηρυχθεῖ ἱστορικό-καλλιτεχνικό μνημεῖο.

Εἶναι μιά πόλη ὀβάλ σχήματος, πού διατηρεῖ ἀκόμα τή μεσαιωνική γοητεία της, μέ τά πατρογονικά της σπίτια καί τά παλάτια νά ἀντικατοπτρίζουν τήν αἴγλη τοῦ παρελθόντος.

Sorginetxe Dolmen

Ἡ παλαιότερη γνωστή περιγραφή τῆς κατασκευῆς χρονολογεῖται ἀπό τό 1833. Το Sorginetxe εἶναι ἕνα ταφικό μνημείο πού χτίστηκε γύρω στό 2.500 π.Χ. Ἐδῶ οἱ ἀρχαῖοι κάτοικοι τῆς κοιλάδας, βοσκοί οἱ περισσότεροι, ἔθαβαν τά πτώματα τῶν ἀνθρώπων τους. Ὁ Julián de Apraiz ἀνακάλυψε τη μεγαλιθική κατασκευή τό 1890. Λέγεται μάλιστα ὅτι συνέλεξε αἰχμές βελῶν καί ἀνθρώπινα ὑπολείμματα. Εἶναι μιά σχετικά ἁπλή πέτρινη κατασκευή, ἕνας πολυγωνικός θάλαμος πού ἀποτελεῖται ἀπό ἕξι ἀλληλοσυνδεόμενες πλάκες, μέ μιά ἕβδομη νά σχηματίζει ὀροφή. Δέν ἔχει διάδρομο ἤ σκεπαστή αὐλή, ἄν καί αὐτό δέν σημαίνει ὅτι ἦταν πάντα ἔτσι. Τό ὄνομα Sorginetxe σημαίνει «σπίτι τῆς μάγισσας» στά βασκικά, καί προέρχεται ἀπό ἕναν λαϊκό μύθο σύμφωνα μέ τόν ὁποῖο χτίστηκε ἀπό μάγισσες πού κατέβασαν τή νύχτα τίς πέτρες ἀπό τά βουνά Sierra de Entzia. Ἄλλοι θρύλοι λένε ὅτι οἱ μάγισσες ζοῦσαν στό Fuente de Lezao στό Eguileor, δίπλα στήν ὁμώνυμη σπηλιά, καί ὅτι ἦρθαν στό ντολμέν γιά νά χτενιστοῦν. Πρόκειται γιά ἕνα ἀπό τά καλύτερα διατηρημένα μεγαλιθικά μνημεῖα στη Χώρα τῶν Βάσκων.

Laguardia 

Μιά μικρή, πανέμορφη πόλη, δεσπόζει τῆς κοιλάδας τῆς Rioja Alavesa. Πρωτεύουσα τῆς περιοχῆς, ἱδρύθηκε τόν δέκατο αἰώνα στήν κορυφή ἑνός λόφου, ὅπου στέκεται ψηλά καί περήφανη, γιά νά ὑπερασπιστεῖ τό Βασίλειο τῆς Ναβάρα ἀπό ἐπιθέσεις ἄλλων βασιλείων. Τό ὄνομά της ἄλλωστε σημαίνει «Φύλακας». 

Ἡ μεσαιωνική διαμάχη μεταξύ τῆς Ναβάρρας καί τῆς Καστίλλης εἶχε ὡς συνέπεια ἡ περιοχή τῆς Rioja Alavesa νά ἀλλάζει χέρια ἐπανειλημμένα. Τό 1461 ἄλλαξε χέρια, ἀπό τή Ναβάρρα πῆγε στήν Καστίλλη, καί τό 1486 ἡ πόλη Laguardia καί τά χωριά της ἐντάχθηκαν στήν Ἀδελφότητα τῆς Ἀλάβα μέ ἐντολή τῶν Καθολικῶν Μοναρχῶν.

Αὐτή ἡ μικρή, γραφική πόλη, μέ τά στενά πλακόστρωτα δρομάκια διαθέτει σημαντική πολιτιστική κληρονομιά, συμπεριλαμβανομένων τῶν ἀξιοσημείωτων παλαιῶν τειχῶν καί τῶν ὀχυρῶν ἐκκλησιῶν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Βαπτιστῆ καί τῆς Santa María de los Reyes. Ἡ τελευταία, χτισμένη τόν δέκατο τέταρτο αἰώνα, ἔχει μιά ἐξαιρετική, λαξευμένη, πέτρινη βεράντα, ἡ ὁποία διατηρεῖ τά αὐθεντικά πολύχρωμα στοιχεῖα τοῦ δέκατου ἑβδόμου αἰώνα σέ πολύ καλή κατάσταση. Ἐντυπωσιακό εἶναι καί τό παλάτι τοῦ παραμυθογράφου Σαμανιέγκο, πού γεννήθηκε στήν πόλη.

Τά ὑπόγεια σπήλαια 

Ὅπως συμβαίνει μέ ὅλες τίς περιτειχισμένες πόλεις ἔχει μιά μαγική, μεσαιωνική ἀτμόσφαιρα. Αύτό πού κάνει τή Laguardia ἰδιαίτερα ξεχωριστή εἶναι αὐτό πού βρίσκεται κάτω ἀπό τά λιθόστρωτα δρομάκια. Πρόκειται γιά ἕνα ὑπόγειο δίκτυο 300 περίπου σπηλαίων –πολλά ἀπό τά ὁποῖα ἐξακολουθοῦν νά χρησιμοποιοῦνται γιά τήν παραγωγή καί ἀποθήκευση κρασιοῦ– ἡ ἔκταση τοῦ ὑπόγειου δικτύου εἶναι μεγαλύτερη ἀπό τήν ὑπέργεια πόλη. Ἡ πόλη ἦταν σκαμένη γιά να καταφεύγουν ἐκεῖ οἱ κάτοικοι, κατά τή διάρκεια τῶν μαχῶν, και ὑπῆρχαν ἀνοίγματα πού ἔβγαιναν στήν πλαγιά τοῦ λόφου για νά διαφύγουν τοῦ κινδύνου. Ὅταν πλέον δέν χρειάζονταν γι' αὐτό τόν λόγο χρησιμοποιήθηκαν γιά τήν ἀποθήκευση κρασιοῦ, μιᾶς καί οἱ συνθῆκες ἦταν ἰδανικές. Οἱ σήραγγες και τά σπήλαια χρησιμοποιοῦνται μέχρι και σήμερα καί πολλοί διατηροῦν ἰδιωτικά κελάρια σέ αὐτές. Γιά τήν προστασία τῶν ὑπογείων δομῶν τά μόνα ὀχήματα πού ἐπιτρέπονται στό κέντρο εἶναι τά τρακτέρ, πού παραδίδουν τά σταφύλια στίς σπηλιές τόν Σεπτέμβριο κατά τή διάρκεια τῆς συγκομιδῆς.

Ἐπισκεφθήκαμε ἕνα τέτοιο σπήλαιο, πού βρισκόταν στό ὑπόγειο τοῦ ξενοδοχείου μας γιά δοκιμή τοπικῶν κρασιῶν!

Ὁ δρόμος τοῦ κρασιοῦ στήν Rioja Alavesa

Χάρη στή γεωγραφική της θέση μεταξύ τοῦ ποταμοῦ Ebro καί τῆς ὀροσειρᾶς τῆς Cantabria, ἡ περιοχή διαθέτει ἕνα ἐξαιρετικό μικροκλίμα γιά τήν καλλιέργεια ἀμπέλου. Ἡ ποιότητα αὐτῶν τῶν κρασιῶν ὀφείλεται ἐπίσης στή φροντίδα καί τήν ἀφοσίωση τῶν ἀνθρώπων πού τά παράγουν, καί ἔχουν μάθει πῶς νά συνδυάζουν τίς παραδοσιακές διαδικασίες παραγωγῆς μέ τίς νέες τεχνολογίες. Μποροῦμε να βροῦμε κρασιά πού παλαιώθηκαν σέ μεσαιωνικά σπήλαια ἤ πού παράγονται στά πιό ὑπερσύγχρονα οἰνοποιεῖα.

Ἡ ἱστορία τῆς οἰνοποίησης στήν

Ἡ καλλιέργεια τῆς ἀμπέλου γιά οἰνοποίηση στήν περιοχή χρονολογεῖται ἀπό τήν ἐποχή τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Οἱ Ρωμαῖοι εἰσήγαγαν τεχνογνωσία καί ἔφτιαξαν ὑποδομές γιά τήν παραγωγή κρασιοῦ. Γιά ἀρκετούς αἰῶνες, τά ἀβαεῖα καί οἱ ντόπιοι ἀγρότες μονοπωλοῦσαν τήν παραγωγή κρασιοῦ. Ὡστόσο, αὐτό δέν γινόταν μέ τόν καλύτερο δυνατό τρόπο, καθώς δόθηκε λίγη προσοχή στή σωστή ἐφαρμογή τῶν τεχνικῶν ἐπεξεργασίας: διάφορα εἴδη σταφυλιῶν ἀναμειγνύονταν καί στύβονταν πολύ, ἡ ὑγιεινή δέν ἦταν κύριο μέλημα καί ἡ ζύμωση δέν ἐλεγχόταν καθόλου.

Τή δεκαετία τοῦ 1780, ὁ Don Manuel Quintano ἀπό τό κοντινό Burgos ταξίδεψε στό Μπορντό γιά νά μάθει τίς τεχνικές οἰνοποίησης τους. Κατά τήν ἐπιστροφή του, εἰσήγαγε τή χρήση δρύινων βαρελιῶν παλαίωσης στή Rioja, γεγονός πού βελτίωσε ἐκπληκτικά τή μακροζωία τῶν κρασιῶν Rioja. Ἡ διαδικασία αὐτή βοήθησε τίς ἐξαγωγές καί σύντομα ἀναπτύχθηκαν ἀγορές σέ μέρη τόσο μακρινά ὅπως ἡ Κούβα καί τό Μεξικό. Παρά τήν ἐπιτυχία αὐτή, οἱ περιφερειακές ἀρχές ἐπέβαλαν σέ ὅλα τά κρασιά Rioja, εἴτε προορίζονται γιά ξένη εἴτε γιά ἐγχώρια κατανάλωση, τήν ἴδια τιμή, παρά τό πρόσθετο κόστος τῶν δρύινων βαρελιῶν. Αὐτό τό σημαντικό οἰκονομικό μειονέκτημα ἔκανε τη χρήση τῆς δρυός νά ἀποδυναμωθεῖ γιά σχεδόν ἕναν αἰώνα.

Μετά ἀπό ἀρκετά χρόνια ὁ Δούκας ντέ λά Βικτόρια, ἰδιοκτήτης οίνοποιείου στό Logroño, πέρασε ἔνα μεγάλο διάστημα στό Λονδίνο κατά τή διάρκεια τῆς ἐξορίας του, μετά τήν ἤττα τῶν Carlists. Ἐκεί γνώρισε τόν συνταγματάρχη Luciano Murrieta καί συζήτησαν τρόπους ἐκσυγχρονισμοῦ τῆς οἰνοποιίας τῆς Rioja, μέ στόχο νά ἀνταγωνιστοῦν γιά τή μεγάλη βρετανική ἀγορά. Ὁ Murrieta πῆγε στό Μπορντό γιά νά μάθει τίς τελευταῖες ἐξελίξεις στή βιομηχανία κρασιοῦ, ὅπως καί ὁ Quintano ἀρκετές δεκαετίες πρίν. Μία ἀπό τίς βελτιώσεις πού ἔφερε πίσω ὁ Murrieta ἦταν ἡ χρήση μεγάλων δεξαμενῶν γιά τή σύνθλιψη καί τή ζύμωση τῶν σταφυλιῶν, στή θέση τῶν ὑπαίθριων πέτρινων κατασκευῶν, ὅπου πάταγαν παραδοσιακά τά σταφύλια οἱ ἐργάτες. Ὁ Murrieta ἐπανέφερε ἐπίσης τή χρήση τῆς δρυός γιά τήν παλαίωση.

Rioja Alavesa

Στή δεκαετία τοῦ 1850, ἡ φυλλοξήρα ἄρχισε νά καταστρέφει τούς ἀμπελῶνες στήν κοντινή Γαλικία, ἀνοίγοντας τήν ἀγορά γιά τούς οἰνοποιούς τῆς Rioja, οἱ ὁποῖοι ἐπηρεάστηκαν πολύ λιγότερο. Ἡ ὁλοκλήρωση τοῦ σιδηροδρομικοῦ δικτύου, πού συνέδεε τό Logroño μέ τό Μπιλμπάο, τή Μαδρίτη καί τό Irun, συνέπεσε μέ τήν ἔναρξη τῆς φυλλοξήρας στήν Εὐρώπη. Οἱ Γάλλοι ἦταν οἱ πρῶτοι και ἡ πιο σκληρά πληγέντες. Ἀποτέλεσμα ἦταν νά δημιουρηθεῖ ἄμεση καί ἀκόρεστη ζήτηση γιά ὅλο τό κρασί πού μποροῦσε νά παράγει ἡ Rioja. Ἐν τῷ μέσῳ τῆς καταστροφῆς τῆς γαλλικῆς οἰνοποιίας, δεκάδες ἔμποροι καί Γάλλοι οἰνοποιοί, κυρίως ἀπό τό Μπορντό, ταξίδεψαν στή Ριόχα γιά νά δημιουργήσουν οἰνοποιεῖα, ὅπου μποροῦσαν νά συνεχίσουν νά παράγουν κρασί – φέρνοντας μαζί τους ἐκτεταμένες γνώσεις, τεχνικές καί ἐμπειρία. Αὐτό σηματοδότητσε μιά περίοδο ἄνευ προηγουμένου ἀνάπτυξης καί εὐημερίας γιά τή βιομηχανία κρασιοῦ τῆς Rioja. Διήρκεσε ἕως ὅτου ἡ φυλλοξήρα κτυπήσει τελικά τήν περιοχή τή δεκαετία τοῦ 1890. Μέχρι τότε ἡ ἀντιμετώπιση τῆς φυλοξήρας ἦταν ἐπιτυχής στή Γαλλία καί ἦταν μόνο θέμα χρόνου νά μπορέσουν οἱ Βάσκοι νά ξαναφυτέψουν τούς δικούς τους ἀμπελῶνες μέ τά νέα ἐμβολιασμένα ἀμπέλια.

Στίς ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰώνα, ἡ Rioja εἶχε καθιερωθεῖ ὡς τό πιό ἀναγνωρίσιμο ὄνομα για τό ἰσπανικό κρασί ἐκτός Ἰσπανίας. Ὡστόσο, οἱ ἐπιπτώσεις τοῦ Α' Παγκοσμίου Πολέμου, τοῦ Ἰσπανικοῦ Ἐμφυλίου καί τοῦ Β' Παγκοσμίου Πολέμου εἶχαν ἀρνητικές ἐπιπτώσεις στή βιομηχανία τῆς Rioja. Ἡ πείνα σέ ὅλη τή χώρα ὁδήγησε σέ κυβερνητικά διατάγματα πού ἐπέβαλλαν νά ξηλωθοῦν οἱ ἀμπελῶνες και να φυτευτεῖ σιτάρι γιά νά τραφεῖ ὁ πληθυσμός. Μέχρι τή δεκαετία τοῦ 1960, πολλές ἀπό αὐτές τίς ἐκτάσεις θά φυτευτοῦν ξανά μέ ἀμπέλια. Ἡ σοδειά τοῦ 1970 ἀναγνωρίστηκε εὐρέως ὡς ἡ «σοδειά τοῦ αἰώνα» καί κατατάχθηκε ἀπό τούς κριτικούς κρασιοῦ ὡς μία ἀπό τίς καλύτερες σέ ὅλο τον κόσμο. Ἡ ἐπιτυχία προκάλεσε ἕνα κύμα ἐνδιαφέροντος τῶν καταναλωτῶν γιά τά κρασιά, καί μαζί μέ αὐτό εἰσροή ξένων ἐπενδύσεων στούς ἀμπελῶνες τῆς Rioja.