Ὁδηγώντας ἀνάποδα
1ο tip: αὐτόματο αὐτοκίνητο
Πρόσφατα ταξιδέψαμε στή Σκωτία καί νοικιάσαμε αὐτοκίνητο, ὅπως συνηθίζουμε. Τό γεγονός ὅτι θα ὁδηγούσαμε ἀνάποδα μᾶς εἶχε προβληματίσει ἀρκετά… τίς δύο ὁδηγούς, ὄχι τόσο τίς πίσω συνοδηγούς! Ἀποφασίσαμε νά νοικιάσουμε αὐτοκίνητο μέ αὐτόματο κιβώτιο ταχυτήτων, κάτι πού συνιστῶ ἀνεπιφύλακτα . Πραγματικά, συνηθίζεται πολύ εὔκολα!
Παραλάβαμε λοιπόν τό αὐτοκίνητο στό ἀεροδρόμιο, φορτώσαμε, δεθήκαμε, πήραμε μιά βαθιά ἀνάσα καί ξεκινήσαμε. Ἄμ δέ! Το αὐτοκίνητο μούγκρισε, πῆγε νά ξεκινήσει καί ἔκανε πίσω! Ἔντρομος ἔτρεξε ὁ ὑπάλληλος τῆς ἑταιρείας ἐνοικίασης νά μᾶς δείξει πῶς ὁδηγοῦν ἕνα αὐτόματο αὐτοκίνητο. Μετά ἀπ' αὐτό δεν εἴχαμε κανένα θέμα μέ τήν ἀλλαγή ταχυτήτων. Μέ τά ἄλλα ὅμως?
2ο tip: στά roundabout δίνουμε προτεραιότητα σέ ὅσους κινοῦνται μέσα καί μπαίνουμε πάντα ἀριστερά
Στό τιμόνι πρῶτα ἡ φιλενάδα κι ἐγώ συνοδηγός. Καταφέραμε νά βγοῦμε ἀπό τόν χῶρο τοῦ ἀεροδρομίου (μεγάλη ἐπιτυχία!) καί μέ πολύ μικρή ταχύτητα (σάν τίς χελῶνες) νά μποῦμε στόν αὐτοκινητόδρομο. Συναντήσαμε καί τό πρῶτο roundabout, ὅπου ἁπλῶς ἀκολουθήσαμε τούς μπροστινούς. Ἰδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στούς κυκλικούς κόμβους, ὅταν εἶναι ἄδειοι, γιά νά μήν παρασυρθεῖς καί μπεῖς δεξιά. Στά roundabout δίνουμε πάντα προτεραιότητα σέ ὅσους κινοῦνται μέσα καί μπαίνουμε πάντα ἀριστερά.
Τόσο ἡ βενζίνη ὅσο καί τό parking θέλει 4 γιά νά ξεδιαλύνουν τίς ἑκάστοτε ὁδηγίες. Αὐτοί οἱ αὐτοματισμοί μᾶς ἔχουν ... χαντακώσει!
3ο tip: Μικροί ἐπαρχιακοί δρόμοι ἤ αὐτοκινητόδρομοι
Στόν αὐτοκινητόδρομο, στίς εὐθεῖες κανένα πρόβλημα. Θέλαμε ὅμως νά πάρουμε μικρούς παράδρομους γιά νά ἀπολαύσουμε τή σκωτσέζικη ἐξοχή. Εἴχαμε καί τήν ἀφελή ἐντύπωση ὅτι στούς μικρούς ἐπαρχιακούς δρόμους, ὅπου δέν ὑπάρχει κίνηση τά πράγματα θά εἶναι πιό εὔκολα. Καί πράγματι εἶναι… μέχρι νά συναντήσεις το πρῶτο αὐτοκίνητο πού ἔρχεται ἀπό τήν ἀντίθετη κατεύθυνση!
Τό πραγματικό πρόβλημα μέ τήν ὁδήγηση στή Σκωτία εἶναι οἱ πολύ στενοί δρόμοι – λές καί τούς τσιγκουνεύτηκαν! Μέ τόσες ἀπέραντες ἐκτάσεις εἶναι κάπως δυσανάλογο τό φάρδος τῶν δρόμων. Σέ πολλά σημεῖα μάλιστα ὑπάρχει μόνο μία λωρίδα (single track roads) καί γιά τά δύο ρεύματα, ἔχοντας κάποια σημεῖα ἐνδιάμεσα (passing places) γιά νά μπορεῖ νά σταματήσει τό ἕνα ἀπό τά δύο αὐτοκίνητα ὅταν συναντηθοῦν.
Καί σάν νά μήν ἔφταναν οἱ στενοί τους δρόμοι, οἱ ντόπιοι ὁδηγοί ὁδηγοῦν πολύ γρήγορα… ἐκεῖνοι γνωρίζουν τά κατατόπια. Ἐμεῖς, κάθε φορά πού βλέπαμε ἀπό μακριά αὐτοκίνητο να ἔρχεται ψάχναμε το κοντινότερο passing place καί περιμέναμε ὑπομονετικά ἐκεῖ.
Τη δεύτερη μέρα τούς εἴχαμε συνηθίσει περισσότερο τούς στενούς δρόμους. Δεν θα ἀλλάζαμε, λοιπόν, τήν ἀπόφασή μας να ταξιδέψουμε σ' αὐτούς. Ἡ διαδρομἐς μᾶς ἀποζημίωσαν!
4ο tip: μή σέρνετε τά ἐξ ἁμάξης στόν ὁδηγό
Εἶναι εὔκολο νά χαλάσουν φιλίες χρόνων ἐξ αἰτίας τῆς ἀνάποδης ὁδήγησης. Ἰδιαιτέρως για τούς δύο μπροστινούς, ὁδηγός-συνοδηγός. Χρόνια τώρα, στά ταξίδια μας, ἔχουμε καθορισμένους ρόλους καί ἁρμοδιότητες ὅσο εἴμαστε στό αὐτοκίνητο. Δύο εἴμαστε μπροστά καί ἐναλλασσόμαστε στήν ὁδήγηση. Δύο πίσω καί ἀναλαμβάνουν τήν τροφοδοσία καί τήν ἐξυπηρέτηση τῶν ἀναγκῶν τῶν μπροστά (!), ἥτοι σνάκ, νερό κ.ἄ., πληροφορίες καί καθαριότητα αὐτοκινήτου. Πολύ βολική διευθέτηση γιά τούς μπροστά.
Ὅπως εἶπα, ἀρχικά, ὁδήγησε ἡ φιλενάδα μου και ἐγώ ἤμουν συνοδηγός. Μέσα σέ δυό τρεῖς ὧρες εἶχα φωνάξει ἀλεπάλληλες φορές «πιό δεξιά-πιό δεξιά», «χαντάκι», «πρόσεχε» καί ἄλλα παρόμοια. Ἐπίσης τῆς ἔσπρωχνα τό χέρι γιά νά κάνει τό τιμόνι λίγο πιό δεξιά κλ.π. Ἡ ὁδηγός μέ ἀγριοκοίταζε και οἱ συνήθεις χαλαρές συζητήσεις μέσα στό αὐτοκίνητο σταμάτησαν. Μέχρι πού μπῆκα ἐγώ στή θέση τοῦ ὁδηγοῦ και οἱ ρόλοι ἄλλαξαν. Ἐγώ ἄκουγα τά ἐξ ἀμάξης* (κυριολεκτικά) δηλ. τίς παραπάνω ὑποδείξεις… εἶναι ἀλήθεια πολύ πιό μαλακά. Δυστυχῶς κατάλαβα, μόνον ὅταν ὁδήγησα ἡ ἴδια, ὅτι ἡ αἴσθηση τῆς ἀριστερῆς πλευρᾶς τοῦ αὐτοκινήτου (ἐκείνης πού εἶναι ὁ συνοδηγός σου και εἶναι πιο κοντά στό ἑκάστοτε χαντάκι) εἶναι τελείως διαφορετική στήν ἀνάποδη ὁδήγηση. Ἀσυναίσθητα γιά νά ἀποφύγεις τό ἄλλο ρεῦμα πλησιάζεις πολύ περισσότερο ἀπό ὅ,τι χρειάζεται τήν ἀριστερή πλευρά τοῦ δρόμου.
*ἡ φράση προῆλθε ἀπό τή συνήθεια πού εἶχαν οἱ γυναῖκες, πού ἐπέστρεφαν ἀπό τά Ἐλευσίνια Μυστήρια πάνω σέ ἅμαξες, νά κάνουν σχόλια στούς περαστικούς μέ περιπαικτικά, καυστικά ἀκόμα καύ ὑβριστικά λόγια.
Μά γιατί ὁδηγοῦν ἀνάποδα?
Πρόκειται γιά πολύ παλιά συνήθεια, ἀπό τότε πού οἱ ἄνθρωποι κινοῦνταν μέ ἄλογα καί ἅμαξες. Ἐπειδή τότε ὑπῆρχε μεγάλος κίνδυνος νά πέσει κάποιος θύμα κλοπῆς καί δεδομένου ὅτι οἱ περισσότεροι ἦταν καί εἶναι δεξιόχειρες, ἔπρεπε νά ἔχουν ἐλεύθερο τό χέρι πού κρατοῦσαν το ξίφος γιά ἄμυνα. για λόγους ασφαλείας.
Ἡ συνήθειαα ἀνάγεται στήν ἀρχαία Ρώμη. Ὁ Πάπας Βονιφάτιος Η' τή θεσμοθετεῖ τό 1.300 μ.Χ., θέτοντας ὡς ὅρο σέ ὅσους ταξίδευαν γιά προσκύνημα στή Ρώμη νά ὁδηγοῦν ἀπό τήν ἀριστερή πλευρά τῶν δρόμων. Ἡ συγκεκριμένη ρύθμιση διατηρήθηκε ἕως καί τόν 18ο αἰώνα. Σταδιακά καί ἐνῶ οἱ δρόμοι γέμισαν μέ μεγάλες ἅμαξες καί στή συνέχεια ὀχήματα, ἡ ἀπόφαση ἄλλαξε παντοῦ, ἐκτός ἀπό τή Βρετανία, ὅπου τό 1835 καθιερώθηκε μέ νόμο. Τό ἴδιο ἴσχυσε καί στίς πρώην βρετανικές ἀποικίες, οἱ ὁποῖες συνεχίζουν νά διατηροῦν ἕως σήμερα τήν κίνηση τῶν ὀχημάτων ἀπό ἀριστερά.
Στήν Ἀμερική…
Μέχρι τά τέλη τοῦ 1700 ἡ κίνηση γινόταν ἀπό ἀριστερά. Ὅταν τά μεγάλα βαγόνια-ἅμαξες ἔγιναν δημοφιλῆ γιά τή μεταφορά ἐμπορευμάτων οἱ ἀνάγκες ἄλλαξαν. Αὐτά τά βαγόνια σύρονταν ἀπό πολλά ζευγάρια ἀλόγων καί δέν εἶχαν θέση ὁδηγοῦ. Γιά νά ἐλέγξει τά ἄλογα, ὁ ὁδηγός καθόταν στό ἄλογο πίσω ἀριστερά, κρατώντας ἔτσι τό χέρι τοῦ μαστιγίου ἐλεύθερο. Ὡστόσο, τό νά κάθεσαι στά ἀριστερά καθιστᾶ δύσκολο νά ἐλέγχεις τήν κίνηση πού ἔρχεται ἀπό τήν ἀντίθετη κατεύθυνση, κάτι μέ τό ὁποῖο θά συμφωνήσει ὅποιος ἔχει ὁδηγήσει αὐτοκίνητο μέ ἀριστερό τιμόνι στίς στροφές τῆς Βρετανίας! Καθώς αὐτά τά τεράστια βαγόνια ταίριαζαν καλύτερα στούς ἀνοιχτούς χώρους καί τίς μεγάλες ἀποστάσεις τοῦ Καναδᾶ καί τῶν ΗΠΑ, τό 1792 ἡ Πενσυλβάνια πρώτη ἀποφασίζει ἡ κίνηση νά διεξάγεται στά δεξιά τοῦ δρόμου. Τήν ἴδια ἀπόφαση σταδιακά τήν υἱοθέτησαν καί ἄλλες περιοχές τῆς Ἀμερικῆς καί τοῦ Καναδᾶ. Στην Βρετανία αὐτά τά μεγάλα βαγόνια-ἅμαξες δεν χρησιμοποιήθηκαν ἰδιαίτερα.
Ἀντίσταση καί ταξικές ἀλλαγές
Ἡ ὁδήγηση στά δεξιά τοῦ δρόμου θεωροῦνταν ὡς ἕνας τρόπος ἀψήφισης τοῦ προηγούμενου Παπικοῦ διατάγματος. Στή Γαλλία ἡ ἀριστερή πλευρά τοῦ δρόμου ἦταν γιά νά κυκλοφοροῦν οἱ ἅμαξες τῶν ἀριστοκρατῶν, ἐνῶ ἀπό τά δεξιά κινοῦνταν οἱ φτωχοί. Ἡ Γαλλική Ἐπανάσταση τό 1789 ἀνάγκασε εὐγενεῖς καί πλούσιους νά ὁδηγοῦν καί αὐτοί στά δεξιά, ὥστε νά μή ξεχωρίζουν ἀπό τούς φτωχούς. Ἐνδιαφέρον!
Οἱ ἑπόμενοι ἐπαναστατικοί πόλεμοι καί οἱ εὐρωπαϊκές κατακτήσεις τοῦ Ναπολέοντα ὁδήγησαν στήν ἐξάπλωση τῆς ὁδήγησης στά δεξιά στήν Ἑλβετία, τἠ Γερμανία, τήν Ἰταλία, τήν Πολωνία, τήν Ἱσπανία, τό Βέλγιο καί τήν Ὁλλανδία. Ὁ Ναπολέων διέταξε τούς στρατούς του νά χρησιμοποιοῦν τή δεξιά πλευρά τοῦ δρόμου γιά νά ἀποφύγουν τή συμφόρηση κατά τή διάρκεια τῶν στρατιωτικῶν ἐλιγμῶν. Τά ἔθνη πού ἀντιστάθηκαν στήν εἰσβολή – ἡ Βρετανία, ἡ Αὐστροουγγρική Αὐτοκρατορία, ἡ Ρωσία καί ἡ Πορτογαλία– παρέμειναν γενικά στά ἀριστερά.
Τά νεώτερα χρόνια
Ὑπῆρξε μιά κίνηση τόν 20ό αἰώνα πρός τήν ἐναρμόνιση τῶν ὁδικῶν νόμων στήν Εὐρώπη καί ἄρχισε μιά σταδιακή στροφή ἀπό τήν ὁδήγηση ἀπό ἀριστερά πρός τά δεξιά. Οἱ τελευταῖοι Εὐρωπαῖοι πού ἀλλαξαν ἀπό ἀριστερά πρός τά δεξιά ἦταν οἱ Σουηδοί… ἐν μία νυκτί! Στίς 4.50 π.μ. ὅλη ἡ κίνηση στή Σουηδία σταμάτησε γιά δέκα λεπτά πρίν ξεκινήσει ξανά, αὐτή τή φορά ὁδηγώντας στά δεξιά*.
Σήμερα, μόνο τό 35% τῶν χωρῶν ὁδηγεῖ ἀριστερά. Αὐτές περιλαμβάνουν τήν Ἱνδία, τήν Ἰνδονησία, τήν Ἰρλανδία, τή Μάλτα, τήν Κύπρο, τήν Ἰαπωνία, τή Νέα Ζηλανδία, τήν Αὐστραλία καί πιό πρόσφατα, τή Σαμόα (2009).
* Ἡ εἰκόνα εἶναι ἀπό τό κυκλοφοριακό χάος που δήμιουργήθηκε στή Σουηδία τήν ἑπόμενη μέρα.
Ἐμεῖς πάντως, ἤ πιό σωστά ἐγώ, μόνο μία φορά μπήκαμε στό ἀντίθετο ρεῦμα κυκλοφορίας!